Maria Lipok-Bierwiaczonek

Maria Lipok-Bierwiaczonek (ur. 1950 r. w Mikołowie) – etnograf, dr nauk humanistycznych (w zakresie socjologii), muzealnik. Od 1958 roku mieszka w Tychach.

W 1973 r. ukończyła etnografię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie (dyplom z wyróżnieniem). W latach 1973-1983 pracowała w Śląskim Instytucie Naukowym. Pracę doktorską z zakresu socjologii obroniła w 1984 roku na Uniwersytecie Śląskim. Od 1985-2004 kierownik Działu Etnografii (Dział stworzyła od podstaw) w Muzeum Śląskim w Katowicach. W 1987 roku mianowana kuratorem ds. historii i kultury regionu w Muzeum Śląskim.
Od 1996 zabiegała o utworzenie muzeum w Tychach i opracowała jego koncepcję programową. Od maja 2004 roku pilotowała prace przygotowawcze zmierzające do jego otwarcia. 1 grudnia 2004 roku została jego dyrektorem, organizując tę instytucję od podstaw. Kierowała Muzeum Miejskim do końca czerwca 2014, do przejścia na emeryturę.
W latach 1999-2010 wykładowca antropologii kulturowej w Wyższej Szkole Zarządzania i Nauk Społecznych w Tychach.
Wieloletnia współpraca z miesięcznikiem „Śląsk”, artykuły poświęcone tradycjom kulturowym Śląska.
Autorka i współautorka wielu wystaw zrealizowanych w Muzeum Śląskim w Katowicach (do 2004) i w Muzeum Miejskim w Tychach (od 2005).
Autorka książek i artykułów poświęconych dziedzictwu kulturowemu Górnego Śląska. Bada i dokumentuje historię Tychów, tradycje kulturowe jego mieszkańców i architekturę miasta.
Wielokrotnie oprowadzała po Tychach grupy zwiedzających miasto – tyszan, ale także gości zagranicznych, grupy z regionu i z całej Polski.

Ważniejsze publikacje:

• „Tychy. Kapliczki i krzyże przydrożne”. Wyd. Zarząd Miasta Tychy, Tychy 1997, wyd. drugie Tychy 1999 [brak ISBN].
• „Przy śląskich drogach. Kapliczki i krzyże przydrożne na Górnym Śląsku”. Wyd. Muzeum Śląskie, Katowice 1998, ISBN 83-87455-10-5.
• „Świat najbliższy. Szkice antropologiczne o Górnym Śląsku, tradycji i kulturze”. Wyd. Śl. Wyd. Naukowe WSZiNS, Tychy 2008, ISBN 978-83-89055-54-5.
• „A jak Anna. Wczoraj i dziś pierwszego osiedla „Nowych Tychów””. Wyd. Muzeum Miejskie w Tychach, Tychy 2009, ISBN 978-83-926283-9-2.
• „Tychy oczywiste i nieoczywiste. Książęce ślady, dotknięcie sacrum i nowe miasto”. Wyd. Muzeum Miejskie w Tychach, Tychy 2015, ISBN 978-83-62193-21-9.
• „Od socrealizmu do postmodernizmu. Unikatowe NOWE Tychy”. Wyd. Urząd Miasta Tychy, Tychy 2011, ISBN 978-83-903316 G 9; wyd. drugie Tychy 2014, ISBN 978-83-911728-5-8.
• „Pani Kobernicka”. Wyd. Mikołowskie Towarzystwo Historyczne, Mikołów 2017, ISBN 978-83-934511-4-2.
• „Z Tyszkiem i Alą na tyskich ścieżkach” (wspólnie z Agatą Dawidko), Wyd. Urząd Miasta Tychy, Tychy 2016, ISBN 978-83-911728-7-2.
• „Polski strój ludowy ze śląskim suplementem” [wstęp i opisy strojów]. Wyd. Muzeum Miejskie w Tychach, Tychy 2016, ISBN 978-83-62193-30-1.

Współautorka dwóch monografii Tychów (1996 i 2011) oraz monografii Wilamowic (2001), Bierunia (2007), Katowic (2012), tomu Ziemia pszczyńska (Katowice 2007), dzieła Historia Górnego Śląska (Gliwice 2011, wersja w j. niemieckim Oldenburg 2015).

Nagrody i wyróżnienia:

• Nagroda im. Karola Miarki (2005).
• Nagroda Prezydenta Miasta Tychy w dziedzinie kultury (2005).
• Tytuł Integratora Roku 2007 nadany przez OIPH.
• Nagroda im. Wojciecha Korfantego (2010).
• Wyróżnienie w konkursie o Nagrodę i Medal Zygmunta Glogera (2017).
• „Przyjaciel Śląska” – tytuł nadawany przez redakcję miesięcznika „Śląsk” (2012).

Nagrody za wystawy zrealizowane w Muzeum Śląskim w konkursach ogólnopolskich:

• „Ukryte pod suknią. Dwa wieki bieliźnianej mody” (wystawa współautorska), III nagroda w ogólnopolskim konkursie na wydarzenie muzealne roku 1995.
• „Dzieciństwo” (wystawa współautorska) , II nagroda w ogólnopolskim konkursie Sybilla 2003.

Nagrody za wystaw zrealizowane w Muzeum Śląskim w konkursie wojewódzkim:

• 1996 – „Na ziemi pszczyńskiej” (wystawa współautorska), wydarzenie muzealne roku 1996.

Nagrody za wystawy zrealizowane w Muzeum Miejskim w Tychach:

• „Profesor Kazimierz Wejchert. W stulecie urodzin” – koncepcja i scenariusz Maria Lipok- Bierwiaczonek, nagroda w konkursie wojewódzkim na wydarzenie muzealne roku 2012.
• „Z zakamarków szuflad, z zakamarków pamięci” – koncepcja i scenariusz Maria Lipok- Bierwiaczonek, zrealizowana w interakcji z mieszkańcami Tychów, wyróżnienie w konkursie wojewódzkim na wydarzenie muzealne roku 2014.
• Wyróżniono także inne wystawy przygotowane przy jej współpracy.

Odznaczenia:

• Srebrny Krzyż Zasługi (1989).
• Złoty Krzyż Zasługi (2004).
• Odznaka Zasłużony dla Kultury Polskiej (2006).
• Złota Odznaka Honorowa za Zasługi dla Województwa Śląskiego (2016).
• Medal im. Tadeusza Dobrowolskiego za zasługi dla muzealnictwa śląskiego (2017).
• Gloria Artis (brąz, 2017)

Juror:

• w konkursach, przeglądach i festiwalach folklorystycznych, m. in.: wielokrotnie (od 2001) w Festiwalu Folkloru Górali Polskich w ramach Tygodnia Kultury Beskidzkiej, w 2016, 2017, 2018, 2019 roku w Międzynarodowych Spotkaniach Folklorystycznych w ramach TKB (w 2018 i 2019 przewodnicząca Międzynarodowej Rady Artystycznej), przez wiele lat także w konkursie „Śląskie Śpiewanie”,
• konkursu „Moja Mała Ojczyzna” organizowanego w Tychach w latach 1993-2002.
• Od 2011 r. członek Komisji Głównej Olimpiady Wiedzy o Górnym Śląsku.

Ponadto:

• 1994-1998 członek Komisji Kultury i Sportu w Radzie Miasta Tychy jako członek komisji spoza Rady Miasta
• 1994-2004 była kronikarz miasta – kronika miasta dostępna w Internecie na stronie Urzędu Miasta.
• Od 1999 członek Rady Programowej Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” – od 2015 jako wiceprzewodnicząca Rady (nadal, w 2019 powołana na kolejną kadencję),
• 2007-2011 członek Rady Muzeum przy Muzeum Historii Katowic.
• Od 2011 członek Rady Muzeum przy Muzeum Górnośląskim w Bytomiu.
• Od 2018 członek Rady Muzeum przy Muzeum Miejskim w Tychach.
• Od 2019 członek Rady Muzeum przy Muzeum Miejskim w Bieruniu (w organizacji).